Spotkanie sektora bankowego z Przewodniczącym Rady ds. Współpracy Z Ukrainą ws. odbudowy Ukrainy, 6 września 2024 r. Źródło zdjęcia.: Związek Banków Polskich
W trakcie otwarcia spotkania Przewodniczący Rady przedstawił także strukturę, sposób funkcjonowania oraz zakres działań Rady przy KPRM, do której także zaproszono reprezentację środowiska bankowego w postaci Związku Banków Polskich. Do Rady należy przede wszystkim zapewnienie uspójnienia informacji o działaniach podejmowanych na rzecz odbudowy Ukrainy. Zwrócił uwagę, że wśród najważniejszych zadań Rady znajduje się: opracowywanie i proponowanie rozwiązań służących wspieraniu współpracy polsko-ukraińskiej, przekazywanie wniosków oraz informacji organom administracji rządowej oraz innym krajowym instytucjom zaangażowanym w działania służące wspieraniu współpracy polsko-ukraińskiej, udział we współpracy między organami administracji rządowej, agencjami wykonawczymi, zrzeszeniami, izbami gospodarczymi i innymi krajowymi podmiotami zaangażowanymi w polsko-ukraińską współpracę rozwojową, w szczególności w obszarze odbudowy Ukrainy. Wskazał, że Rada także podejmuje współpracę na arenie międzynarodowej m. in. z Komitetem Sterującym Platformy Koordynacji Darczyńców, przedstawicielami administracji rządowej Ukrainy czy też właściwymi odpowiednikami do spraw odbudowy Ukrainy ustanowionymi w państwach trzecich.
Fot.: Prof. Paweł Kowal, Przewodniczący Rady ds. współpracy z Ukrainą, Źródło zdjęcia.: Związek Banków Polskich
- Moim celem jest zbudowanie koalicji nie tylko społecznej, ale i ekonomicznej na rzecz optymalnego udziału Polski w procesach odbudowy Ukrainy. Sektor bankowy jest niezmiernie ważnym elementem spójnego planu w tym zakresie. Banki znają rynek i są w stanie realnie ocenić gotowość przedsiębiorców i ryzyko inwestycyjne. Banki są też w stanie dostarczyć finansowania zarówno mniejszym podmiotom, ale i zbudować konsorcja międzynarodowe dla większych, bardziej skomplikowanych projektów. Uważam, że nasza zdolność do realnego udziału w procesach biznesowych związanych z odbudową Ukrainy w dużej mierze będzie zależała od przygotowania i woli udziału w nich właśnie naszego rynku finansowego- podkreślił prof. Paweł Kowal, Przewodniczący Rady ds. współpracy z Ukrainą.
Podczas spotkania podkreślono także kilka istotnych informacji ekonomicznych i politycznych dotyczących gospodarki Ukrainy i procesu odbudowy. Zgodnie z raportem „Rapid Damage and Needs Assessment (RDNA) opracowanym przy współpracy Banku Światowego, rządu Ukrainy, Komisji Europejskiej oraz ONZ od rozpoczęcia pełnoskalowej agresji rosyjskiej do 31 grudnia 2023 r. bezpośrednie zniszczenia wyniosły 152,5 mld USD, straty związane z konfliktem (utrata przychodów przedsiębiorstw oraz sektora publicznego, zwiększone koszy funkcjonowania gospodarki) 499,3 mld USD, z kolei potrzeby (wartość związana z przywróceniem przedwojennej normalności poprzez działania takie jak naprawy i renowacja, w tym z odbudowaniem na lepszych zasadach) o 486,2 mld USD.
17 kwietnia br. UE ustanowiła „Ramy Inwestycyjne dla Ukrainy”, będące narzędziem finansowym i integralną częścią Programu „Instrumentu na rzecz Ukrainy” o wartości 50 mld EUR, mającego na celu stymulowanie inwestycji publicznych i prywatnych celem odbudowy tego kraju. „Ramy…” są wyposażone w pakiet finansowy o łącznej wartości 9,3 mld EUR, z czego 7,8 mld EUR na gwarancje kredytowe i 1,51 mld EUR na finansowanie mieszane. Oczekuje się, że Ramy Inwestycyjne Ukrainy zmobilizują do 40 mld EUR inwestycji publicznych i prywatnych w ciągu najbliższych lat. Łączna wartość już podpisanych umów dot. odbudowy Ukrainy podczas Ukraine Recovery Conference w Berlinie wynosi ponad 16 mld EUR. Skupiono się w nich na wsparciu odporności energetycznej, przemysłu obronnego, infrastruktury społecznej, odbudowy infrastruktury krytycznej oraz rozwoju sektora prywatnego, rolnictwa i przetwórstwa w Ukrainie. Większość umów będzie realizowana w ramach Instrumentu na rzecz Ukrainy poza obszarem obronności.
Program Dostępnych Kredytów został zapoczątkowany przez Rząd Ukrainy w styczniu 2020 r. i jest wdrażany przez Fundusz Rozwoju Przedsiębiorczości we współpracy z ukraińskimi bankami i bankami zagranicznymi oraz międzynarodowymi instytucjami finansowymi. W ostatnich latach Fundusz stał się głównym dystrybutorem wsparcia dla MŚP i do czerwca br. podpisał umowy z 46 bankami. Na koniec 2023 r. program odpowiadał za 40% portfela kredytowego ukraińskich przedsiębiorstw w UAH oraz 90% kredytów tamtejszego biznesu udzielonych od początku pełnoekranowej inwazji Rosji na Ukrainę. Od początku trwania programu do połowy 2022 r. liderami finansowania z programu były banki z kapitałem zagranicznym, następnie wsparcie zdominowały ukraińskie banki państwowe, przede wszystkim PrivatBank i Oschadbank. Według stanu na 1 lipca 2024 r. pod względem sektorów gospodarki głównymi beneficjentami programu były firmy działające w rolnictwie i handlu detalicznym. Roczne tempo wzrostu kredytów biznesowych netto w hrywnach wynosi 12%. Portfel kredytów dla MŚP rośnie szybciej. Jakość portfela kredytowego banków jest nadal dobra, a obciążenie kredytobiorców długiem jest akceptowalne. Warunki udzielania pożyczek nadal się poprawiają: stopa procentowa nowych kredytów biznesowych spadła o 4 p.p. r/r, do około 16%. Pożyczki stają się bardziej dostępne dzięki stosowaniu przez banki instrumentów dzielenia ryzyka kredytowego, głównie ze strony rządu i międzynarodowych instytucji finansowych.
Polska oferuje polskim przedsiębiorcom i bankom także wsparcie krajowych agencji publicznych. Polska jest np. pierwszym państwem w Europie, którego regulacje związane z ubezpieczaniem eksportu i inwestycji zagranicznych uwzględniły wojnę w Ukrainie, dzięki czemu możliwe jest kompleksowe wsparcie aktywności polskiego biznesu w tym kraju i jednocześnie czynny udział w jego odbudowie i modernizacji. Ustawa o ubezpieczeniach gwarantowanych przez Skarb Państwa, umożliwia KUKE obejmowanie ochroną inwestycji polskich firm w Ukrainie, pomimo ciągle trwającej tam wojny. KUKE zapewnia przedsiębiorcom ubezpieczenie ich nakładów na inwestycje oraz zagwarantuje spłatę 100% wartości kredytów inwestycyjnych, co powinno przekonywa banki do finansowania ich klientów zainteresowanych aktywnością w Ukrainie.
To tylko niektóre z nowych możliwości wspierania inwestorów zagranicznych w Ukrainie, a w szczególności procesu jej odbudowy.
Fot.: Dr Tadeusz Białek, Prezes ZBP. Źródło zdjęcia.: Związek Banków Polskich
Prezes Związku Banków Polskich dziękując za zaproszenie do Rady dla Związku Banków Polskich, w imieniu wszystkich banków zarówno komercyjnych jak i spółdzielczych zaznaczył potrzebę szerszej współpracy systemowej pomiędzy sektorem bankowym, a sektorem publicznym w zakresie stworzenia możliwości włączania się sektora bankowego w procesy biznesowe związane z odbudową Ukrainy. Prezes ZBP podkreślił, opierając się na przeprowadzonym przez izbę w sierpniu badaniu, że wiodące banki w Polsce, zarówno z polskim jak i zagranicznym kapitałem sa zainteresowane odbudową Ukrainy. Natomiast dla większości z nich podstawowymi warunkami zaangażowania są bezpieczeństwo fizyczne i finansowe, baza kapitałowa i wiarygodność partnerów biznesowych po ukraińskiej stronie.
- Zaangażowanie polskiego sektora bankowego i jego klientów w odbudowę Ukrainy może być elementem wspierania długoterminowej stabilności gospodarczej naszego sąsiada po wojnie, ale wymaga dobrego przygotowania, tym bardziej, że o ten kapitał będą konkurować inne potrzeby gospodarcze naszego kraju. Potrzeba tu bliskiej współpracy między rządem, sektorem prywatnym i organizacjami międzynarodowymi. Trzeba skutecznie ocenić i zmitygować ryzyko finansowe, zmobilizować potrzebne środki i stworzyć dla naszych banków i ich klientów stabilne warunki do prowadzenia takiej aktywności. Związek Banków Polskich odpowiedział na zaproszenie władz i organizacji międzynarodowych i powołał już specjalny zespół w tej sprawie- powiedział dr Tadeusz Białek, Prezes Związku Banków Polskich.
hFot.: Krzysztof Karwowski, Przewodniczący Sekcji Banków Spółdzielczych i Zrzeszających, Prezes Banku Spółdzielczego w Szczytnie. Źródło zdjęcia.: Związek Banków Polskic
Krzysztof Karwowski, Przewodniczący Sekcji Banków Spółdzielczych i Banków Zrzeszających wskazał na istotną rolę bankowości spółdzielczej we wsparciu lokalnego biznesu ze ściany wschodniej, angażującego się od lat lokalnie we współpracę polsko-ukraińską i obsługujących wielu małych przedsiębiorców w tym zakresie, zwracając uwagę na wyniki przeprowadzonej w sierpniu ankiety ZBP.
- Obok bankowości komercyjnej i dużych projektów, należy zwrócić uwagę na potencjał bankowości lokalnej, szczególnie banków spółdzielczych, ulokowanych w pasie regionów przygranicznych- na wschodzie Polski. Z badania, które przeprowadził Związek Banków Polskich wynika, że te banki najchętniej włączyłyby się w procesy biznesowe i programy na rzecz odbudowy ekonomicznej naszego sąsiada- o charakterze lokalnym i regionalnym- podkreślił Krzysztof Karwowski, Przewodniczący Sekcji Banków Spółdzielczych i Banków Zrzeszających Związku Banków Polskich.
Ważnym punktem spotkania poprzedzającym dyskusję była prezentacja wyników badań Związku Banków Polskich i Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów UE zainicjowanych w sierpniu br. przez Przewodniczącego Rady ds. Współpracy z Ukrainą Pawła Kowala nt. aktualnego stanu zainteresowania polskich banków odbudową Ukrainy. Arkadiusz Lewicki, dyrektor Zespołu ZBP ds. Programów Publicznych i Środowisk Gospodarczych oraz koordynator Zespołu ds. udziału banków w procesach biznesowych związanych z odbudową Ukrainy, prezentując tegoroczną edycję badania wskazał, na zainteresowanie udziałem ok. 30% banków (ale 70% ważonych aktywami)w procesach biznesowych zw. z odbudową Ukrainy. Zainteresowane tym procesem są największe banki komercyjne i banki spółdzielcze ulokowane w pasie przygranicznym. Dla wszystkich banków odbudowa Ukrainy kojarzy się nie tylko z solidarnością, ale przede wszystkim z biznesem, w którym chcieliby wziąć udział ich klienci.
Źródło: Badanie ZBP pt. Zainteresowanie polskich banków udziałem w procesach biznesowych związanych z odbudową Ukrainy, wrzesień 2024
Dla banków największym wyzwaniem jest nadal ryzyko wojenne i niewielka liczba projektów inwestycyjnych, jakie ich klienci chcieliby w aktualnych warunkach tam realizować. Banki wskazują także na ryzyko prawne oraz brak wystarczających instrumentów wsparcia dla inwestycji zagranicznych w Ukrainie. Polskie banki i ich klienci są zainteresowani udziałem w unijnym programie Ukraine Facility (Instrument na rzecz Ukrainy), w ramach którego na odbudowę Ukrainy zaplanowano ponad 50 mld EUR (także z polskich podatków). Banki oczekują tu aktywności polskich instytucji publicznych na rzecz realnego umożliwienia skorzystania przez polskich przedsiębiorców z tego programu.
Źródło: Badanie ZBP pt. Zainteresowanie polskich banków udziałem w procesach biznesowych związanych z odbudową Ukrainy, wrzesień 2024
Po wystąpieniach i prezentacjach nastąpiła dyskusja w ramach której przedstawiciele banków komercyjnych i BGK przedstawiali swoje doświadczenia i opinie oraz obawy i oczekiwania. M.in.:
Bank Gospodarstwa Krajowego zadeklarował dialog z polskimi bankami, także w obszarze wykorzystania programu Ukrainian Facility. Zaprezentowano także inne możliwości współpracy i wspierania klientów polskich banków komercyjnych.
- Bank Gospodarstwa Krajowego posiada, nie boję się tego określenia, chyba najlepszą w Polsce ekspertyzę na temat bieżącej sytuacji ekonomicznej gospodarki ukraińskiej oraz poszczególnych typów tamtejszych klientów bankowych. Chętnie podzielimy się tą wiedzą i doradztwem z bankami komercyjnymi. Mam nadzieję, że uda nam się także znaleźć sposób na współpracę ws. Instrumentu na rzecz Ukrainy, który jest instrumentem risk sharingowym- zadeklarował dr Mateusz Szczurek, Członek Zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego
Dr Marek Radzikowski, Wiceprezes Zarządu PKO Banku Polskiego SA podał przykłady aktywności grupy PKO BP w zakresie wspierania współpracy gospodarczej polsko-ukraińskiej oraz przygotowań banku do procesów inwestycyjnych dot. odbudowy Ukrainy.
Jakub Karnowski, Pierwszy Wiceprezes Zarządu KredoBanku, wchodzącego w skład Grupy PKO BP, wskazał, że mimo trudnej sytuacji w Ukrainie, nalotów i zniszczonej infrastruktury na zachodzie kraju, zarówno eksport, jak i pozostała aktywność gospodarcza w Ukrainie odbywa się i przynosi korzyści polskim przedsiębiorcom którzy tam zostali. Podkreślił, że warto postrzegać ten proces długoterminowo i inwestycja związana z wejściem do Ukrainy dzisiaj może się bardzo zwrócić po zakończeniu wojny.
----------------------
Więcej na ten temat: kontakt: Zespół ZBP ds. Programów Publicznych i Środowisk Gospodarczych: [email protected]